forum sztuk i sportów walki

bushi

Aby przybliżyć trochę Karate jako sztukę walki, postanowiłem założyć temat, w którym mozna będzie zawrzeć informacje o tej dumnej i pięknej sztuce walki. Ja będę pisał o karate tradycyjnym, bo ten styl znam najbardziej, gdyż go trenuję.

Etykieta
Japończycy są ludźmi zorganizowanymi, szanują tradycję i przodków, są zdyscyplinowani a ich duchowe korzenie oparte są na buddyźmie zen (chan) i shintoiźmie. Każda czynność przesiąknięta jest tradycją, w każdej czynności obserwować można pasję, dążenie do perfekcji i piękna (ceremonia parzenia herbaty, układanie kwiatów, kaligrafia, projektowanie ogrodów, teatr kabuki, produkcja broni, sztuka czy codzienna praca). Karate również jest tymi cechami przesiąknięte. Istotna jest ciężka praca i poświęcenie. Cwiczenia są żmudne - wielokrotne wykonywanie tych samych ruchów są drogą do doskonałości, pozwalającej osiągnąć wewnętrzny spokój.
Etykieta jest odzwierciedleniem tradycji w sztukach walki. Jest podstawą, której na początku uczy się każdy adept - szacunku do nauczyciela, współćwiczących, i samej sztuki walki. Etykieta pozwala na bezpieczny trening w dojo (sali ćwiczeń).
Kiedy pierwszy raz wchodzimy do dojo, wykonujemy staranny ukłon w pozycji stojącej zginając tułów i pochylając głowę, zachowując przy tym czujność i powagę. W ten sposób oddaje się cześć tradycji, ciężkiej pracy wykonywanej przez siebie i innych na sali treningowej i wita z pozostałymi uczestnikami treningu. Taki sam ukłon składamy osobowm ze stopniami mistrzowskimi będącymi w dojo, w tym Sensei (nauczycielowi) wyrażając szacunek za szacunek za wiedzę, którą nam przekazuje i czas, który nam poświęca.
Początek treningu to zbiórka ćwiczących w szeregu według kolejności stopni, twarzą do kakemono (rozwiniętego zwoju na ścianie z portretem twórcy stylu. Następnie, po komendzie "seiza" (siadać) adepci siadają "po japońsku", w pozycji zazen i następuje koncentracja, po komendzie "mokuso", mająca za zadanie oczyścić umysł, wyciszyć się i duchowo przygotować do treningu. Po zakończeniu mokuso pada komenda "mokuso yame", po czym wykonywane są ukłony w kierunku wizerunku twórcy stylu ("shomen ni rei"), Sensei ("sensei ni rei") oraz sobie nawzajem ("otagai rei"). Po komendzie "kiritsu" wszyscy wstają i rozpoczyna się trening. Taka sama ceremonia obowiązuje na zakończenie treningu.
W trakcie treningu nie jest możliwa jakakolwiek rozmowa czy wykonywanie jakiś nieprzewidzianych ruchów, zachowań. Trenujący są bezwzględnie podporządkowani poleceniom Sensei. Ukłon to standard - przed- w czasie i po ćwiczeniu z partnerem, kiedy Sensei się do nas zwróci, po każdym ćwiczeniu. Nawet w trakcie walki obowiązuje bezwzgledna dyscyplina i etykieta ukłonów, wyrażająca szacunek dla sędziów, przeciwnika i sztuki walki. Dyscyplina jest bezwzględną zasadą. Na zwróconą uwagę ćwiczący winien odpowiedzieć ukłonem w pozycji stojącej i wypowiedzieć słowo Osu (zrozumiałem, tak). Jeśli któryś z adeptów zwraca się do Sensei, najpierw wykonuje ukłon i dopiero po jego odwzajemnieniu może się w krótkich słowach zwrócić do nauczyciela.
Etykieta do dyscyplina, zapobiegająca niedbałości i nieuwadze, które mogą doprowadzić do kontuzji itp. Dlatego najdrobniejsze jej nauszenie karane jest natychmiast, a najlżejszą karą jest niewspółmierne do przewinienia wyczerpujące ćwiczenie (np. pompki, przysiady, skakanie żabką dziesiątki razy itp) w celu uświadomienia, że niedopuszczalna jest niedbałość i nonszalancja w trakcie wykonywania ćwiczeń. Osoba, karana odpowiada ukłonem i potwierdza zrozumienie swego błędu wymawiając słowo „osu” przed i po odbyciu kary.
Po np. wyjściu z sali, spóźnieniu się itp. adept po wejściu na salę składa ukłon i natychmiast siada przy drzwiach i czeka na znak Sensei, aby dołączyć do ćwiczących. Po znaku wstaje, składa ukłon, potwierdza słowem "osu" i biegiem dołacza do ćwiczących.
W Shotokan ob obwiązuje 5 podstawowych zasad, stworzonych przez Gihin'a Funakoshiego:
Hitotsu! Jinkaku Kansei ni Tsutomuru Koto! (Po pierwsze - oskonalić charakter!)
Hitotsu! Makoto No Michi O Mamoru Koto! (Po pierwsze - bronić prawdziwości drogi!)
Hitotsu! Doryoko No Seishin O Yashinau Koto! (Po pierwsze - rozwijać siłę ducha!)
Hitotsu! Reigi O Omozuru Koto! (Po pierwsze - szanować etykietę!)
Hitotsu! Kekki No Yu O Imashimuru Koto! (Po pierwsze - gorącość serca nie może przesłaniać męstwa!).
Nie ma miejsca, aby wyjaśnić dogłebnie te zasady (może kiedyś). Słowa „Po pierwsze!” przy każdej zasadzie oznaczają, że każda z nich jest jednakowo ważna.
Do etykiety należy też nienaganność i schludność białego stroju, system pasów itp.

Trening
Rozpoczyna się od rozgrzewki, rozciągania, ćwiczeń gibkości, powiększaniu zakresów ruchu. Jest na początku i na końcu treningu.
Elementami stałymi w różnych proporcjach, jest:
kihon - czyli samodzielne wielokrotne powtarzanie technik w celu doprowadzenia do perfekcji wszystkich ruchów i kontroli nad własnym ciałem.
kata - tzw. formy - serie skoordynowanych ruchów, wykonywanych w ściśle ustalonej kolejności i określonym rytmie, obrazujące walkę z kilkoma przeciwnikami, ułożone przez dawnych Mistrzów. To prawdziwa skarbnica karate, zawierająca techniki ataku, obrony, ciosy, uderzenia, bliki, kopnięcia, podcięcia, rzyty, uniki itp. Kata pozwala samodzielnie doskonalić techniki poznane w kihonie i opanować wykonywanie technik używanych w realnej walce. To esencja Karate.
kumite - walka, sparingowa, wolna, turniejowa. Tu techniki poznane w kihon i kata nabierają pełnego znaczenia.

bushi

W Karate czasem słyszy się, że adept powinien swoim życiem wyrażać wartości Bushido, że Karate-Do (droga karate) jest kontynuacją ducha samurajów, czyli dawnych japońskich buski (rycerzy). Ale czy wiecie, czym jest Bushido?

Bushido – to kodeks, zbiór norm etycznych, kodeks postępowania rycerskiego obowiązujących kastę samurajów. Bushi – to po japońsku wojownik, Do – droga, rozumiana jako dążenie do doskonałości, duchowej i praktycznej. Bushido nigdy nie zostało spisane, było jedynie w formie ustnej przekazywane z pokolenia na pokolenie w rodach samurajskich. Nie należy go mylić z Buke Hatto, czyli spisanymi w XVII wieku statutami wojskowymi.
Bushido można streścić w trzech słowach: chi (mądrość), jin (dobroć), yu (odwaga).
Mądrość była rozumiana w sensie dosłownym, chociaż samuraj odbierał porządne wykształcenie, obok szermierki, yawary, strzelania z łuku, jazdy konnej, używania włóczni, taktyki itp. także np. z etyki, historii, kaligrafii, sztuki, poezji. Uważano, że znajomość religii, literatury czy filozofii wymagana jest tylko w takim stopniu, w jakim kształtuje charakter. Dzieci były wychowywane w całkowitej pogardzie dla rzeczy materialnych, pieniędzy, które było czymś niższym, niegodnym wobec wartości duchowych i moralnych. Ubóstwo było zaszczytem godnym mędrca.
Samuraj musiał odznaczać się prawością i sprawiedliwością, być miłosiernym i przy każdej okazji nieść pomoc skrzywdzonym, słabym i uciśnionym. Agresja wobec słabszych była uważana za hańbę, a bushi, który jej się dopuścił, często płacił samobójczą śmiercią.
„Prawość to siła wejścia bez wahania na drogę, kórą dyktuje rozum; jeśli każe umrzeć, to umrzeć trzeba, jeśli uderzenie jest koniecznością, należy uderzyć” – po wielokroć słyszał to każdy młody samuraj.
Bezwzględna samodyscyplina obejmowała też takie cechy, jak uprzejmość i prawdomówność. Słowo samuraja było wyżej cenione niż jakikolwiek podpis na umowie. Kłamstwo – to śmierć, utrata honoru, seppuku…
Bushido był oparty głównie o idee buddyjskie i konfucjańskie kodeks moralnych norm postępowania do stosowania w praktyce, nie zaś teoria.
Należy pamiętać, że japończycy kastę wojowników (samurajów) wywodzili od mitycznych twórców Japonii, bogów Izangi (pan, który wabi…) i Izanami (pani, która wabi…), a z których związku narodziło się wielu pomniejszych bogów, którzy toczyli ze sobą wojny i byli ekspertami w tej dziedzinie (opisują to kroniki Kojiki z 712 r). Tak więc pochodzenie kasty samurajów jest starsze, niż historia Japonii…
W piątym roku, piątym miesiącu i piątym dniu życia chłopiec z rodziny samurajskiej otrzymywał swoją pierwszą broń – sztylet. W wieku 9 lat rozpoczynał prawdziwy, codzienny, spartański, wielogodzinny trening samurajski w sztuce wojennej (który trwał nieprzerwanie odtąd przez całe życie…), aby w przyszłości być dumnym posiadaczem miecza, Katany, symbolu szacunku i przywilejów w społeczeństwie.
Katana to kolejny ważny element w etosie samuraja. Legenda głosiła, że pierwszy cesarz Japonii, Jimmu, otrzymał Święty Miecz od bogów. Dlatego też katana ma taki „emocjonalny” status, wiąże się z nią wiele mocy, miecz ten ma „duszę”, ma tajemne moce dające zdrowie oraz wręczenie komuś miecza było (i jest) uważane za olbrzymi zaszczyt i symbol czci.
Katana służyła tak do zabijania wrogów, jak i do popełniania samobójstwa, seppuku. W myśl Bushido samuraj nigdy nie wyciągał miecza z pochwy (saya) bez potrzeby – ten, kto tak czynił, tracił godność i był uważany za tchórza. Samuraj sam musiał umieć ocenić, czy użycie broni jest koniecznością.
Czyny samurajów były nieraz bardzo okrutne, ale zawsze zgodne z etyką bushido.
„Rzucić się w wir walki i tam znaleźć śmierć to rzecz, której może dokonać każdy chłystek. Istotnym męstwem jest żyć, gdy żyć się godzi, a umrzeć, kiedy umrzeć trzeba” – to słowa księcia Mito i kwintesencja Bushido.

I takie, odpowiednio rozumiane w dzisiejszych czasach wartości w postawie, stosunku do świata i wyborze własnej Drogi życia powinien prezentować adept karate, jeśli chce być wierny tradycyjnemu, japońskiemu karate.